„Zobaczysz tu naokoło zamki szlacheckie dosyć obronne z powodu częstych napadów tatarskich murami i wałami obwarowane”- to zdanie Szymona Staropolskiego w pełni charakteryzuje obraz ziemi przemyskiej w okresie staropolskim. Była to kraina zamków i dworów obronnych, niektóre do dziś funkcjonują jako mieszkania, ale najczęściej pozbawione już swoich cech stylowych przez postępującą dewastację, bądź przemianowane na szkoły, budynki administracyjne. Roźwienica       Roźwienica – główny ośrodek życia gminy- założona najprawdopodobniej w połowie XIV wieku. Trudno stwierdzić skąd wzięła się owa nazwa. Jej bogata historia, ciekawe zabytki i ludzie zamieszkujący gminę stwarzają miła atmosferę. Jak podaje K. Wódz w połowie XV wieku Roźwienica była znacznie mniejsza od np. Woli Rokietnickiej, gdyż jej wartość zastawna w 1444 roku wynosiła około 500 grzywien.       W okresie staropolskim wieś należała do dóbr królewskich.      Z końcem XIX wieku wybudowano na tym terenie duży, murowany dwór o rozbudowanej bryle i układzie przestrzennym. Do pałacyku prowadziły dwa wjazdy: główny oraz drugi od strony Pruchnika. Wnętrze dworku cechowało bogate wyposażenie w stylowe meble, bibliotekę i ciekawą kolekcję obrazów. Wszystko to uległo zniszczeniu i rozgrabieniu w czasie I wojny światowej.      Po kolejnych dewastacjach powstałych w czasie następnej wojny światowej, budynek został odrestaurowany i obecnie znajduje się w nim siedziba Urzędu Gminy.      Pałacyk położony jest na niewielkim wzniesieniu w centrum XVIII-XIX wiecznego parku krajobrazowego, wpisanego w rejestr zabytków. Nie udało się odnaleźć żadnych wcześniejszych przesłanek, ale być może dwór ten był posadowiony na miejscu starszej siedziby.      Skorowidz Powiatu jarosławskiego 1902 roku podaje, iż w Roźwienicy mieszkało 501 osób – 88 domów. Od 1900 naczelnikiem był Dionizy Mitkowski, zastępcą – Jędrzej Podpinka, asesorem – Jan Dudek, a sekretarzem – Antoni Wiceniak. W sumie gmina miała wówczas 12 radnych i 6 zastępców. W obszarze dworskim mieszkało 97 osób – 5 domów, a przełożonym obszaru dworskiego był Władysław Górski.      Słownik geograficzny Królestwa Polskiego z 1888 roku podaje, że w Roźwienicy znajdowała się szkoła filialna. Wieś liczyła wtedy 74 domy. Początkowo naukę prowadzono w jednoklasowym drewnianym budynku. Następnie szkołę przeniesiono do murowanego, a od ponad 30 lat prowadzi się lekcje już w nowo wybudowanym budynku. Gdy wznoszono tę placówkę odkryto, że znajduje się tu mały cmentarz. Po usunięciu grobów ( szczątki kostne pochowano nieopodal) nieopodal na tym miejscu wybudowano kapliczkę.

----------------------------------------------------------------------------------------

Opinia naukowa w sprawie herbu gminy Roźwienica

Na obszarze gminy Roźwienica nie ma ani jednej miejscowości, która w przeszłości była miastem i jako jednostka samorządowa posiadałaby własny herb. Dlatego też zachodzi konieczność ustalenia nowego herbu. Powinien on jednak nawiązywać do tradycji historycznych wsi wchodzących w skład obecnej gminy.

W ciągu dziejów istniały różnice w losach poszczególnych miejscowości. Był jednakże element wspólny. Łączył się on z życiem społeczno-religijnym. Mianowicie, zdecydowana większość wsi należała do parafii prowadzonych przez bożogrobców. Zgromadzenie to powstało w czasie wypraw krzyżowych na początku XII wieku. Pierwotnie był to zakon rycerski mają strzec Grobu Chrystusa w Jerozolimie. Jego świeccy członkowie nosili charakterystyczne białe płaszcze z czerwonym podwójnym krzyżem. Później, kiedy wspólnota przybrała charakter zgromadzenia kanoników regularnych, duchowni nosili taki sam krzyż na płaszczach koloru czarnego. Do Polski bożogrobcy przybyli w roku 1163 i osiedlili się w Miechowie (dlatego też nazywano ich u nas miecnowitami). W Ziemi Przemyskiej głównym ośrodkiem zakonu był Przeworsk, gdzie założyli swój klasztor na przełomie XIV i XV wieku.

Wsie obecnej gminy Roźwienica wchodziły w skład prowadzonych przez bożogrobcćw dwu parafii. Siedziba jednej z nich, w skład której wchodziła większość wsi, znajdowała się w Rudołowicach (należała do niej również Roźwienica). Natomiast trzy wsie (Węgierka, Więckowice, Wola Węgierska) podlegały parafii bożogrobców w Tuligłowach (miejscowości, które obecnie należy do gminy sąsiedniej).
Bożogrobcy mieli w Polsce duże zasługi, i to nie tylko w dziedzinie religijnej, a także na polu kulturalnym. Pracowali oni na terenie gminy od XV do końca XVIII wieku, czyli przez okres kilku stuleci, wywierając dominujący wpływ na życie społeczne mieszkańców.

Dlatego też uważamy, że obecnie nawiązanie do przeszłości i tradycji bożogrobców jest bardzo wskazane. Symbolicznym wyrazem tego związku może być przyjęcie przez gminę Roźwienica herbu zakonu za swoje godło. Byłoby to zgodne z praktyką stosowaną w odniesieniu do innych miejscowości związanych z tym zgromadzeniem.

Herb bożogrobców przyjęły m.in. Miechów, Chorzów, Skaryszew i Wierzbno. Jednakże dla odróżnienia od herbów wspomnianych miejscowości, mających pole herbowe czarne, proponujemy, aby Roźwienica przyjęła tło białe, nawiązując w ten sposób do najstarszych tradycji bożogrobców.
Z uwagi na powyższe argumenty sądzimy, że przyjęcie herbu nawiązującego do dawnych tradycji lokalnych winno być symbolem odradzającego się samorządu gminy Roźwienica.

Opis herbu: na polu białym czerwony krzyż podwójny tj. posiadający dwa równoległe ramiona poprzeczne jednakowej długości.

Opinię sporządzono w Południowo-Wschodnim Instytucie Naukowym w Przemyślu we wrześniu 1990 roku.

Skan oryginalnego tekstu.pdf